Chăm sóc mẹ sinh mổ đúng cách là yếu tố quyết định đến tốc độ phục hồi, khả năng chăm con và phòng ngừa biến chứng. Khác với sinh thường, mẹ sinh mổ cần có quy trình chăm sóc đặc biệt để đảm bảo vết mổ liền tốt, tử cung co hồi đúng cách và tránh các nguy cơ nhiễm trùng.
Trong bài viết này, Bluecare sẽ hướng dẫn chi tiết các bước chăm sóc mẹ sinh mổ tại nhà theo chuẩn y khoa. Nếu mẹ đang tìm kiếm một giải pháp toàn diện và an toàn để chăm sóc hậu phẫu, đừng bỏ qua những lưu ý quan trọng trong bài viết này.
Chăm sóc vết mổ sau sinh
Chăm sóc vết mổ sau sinh là bước đầu quan trọng để mẹ phục hồi và tránh các biến chứng như nhiễm trùng hay sẹo lồi.
Vết mổ sau sinh thường mất khoảng 7 – 14 ngày để khô và liền da tùy theo cơ địa và cách chăm sóc của từng mẹ.
Trong 24 – 48 giờ đầu, mẹ nên giữ vết mổ khô ráo, tránh tắm gội toàn thân. Có thể lau người bằng khăn ấm.
Sau 3 ngày, vết mổ thường được mở băng. Mẹ hãy tiếp tục theo dõi xem có dấu hiệu bất thường như sốt trên 38°C, viêm đỏ, chảy dịch hay sưng đau không nhé!
Ngoài ra, mẹ cũng có thể sử dụng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn theo chỉ định của bác sĩ để làm sạch vùng quanh vết mổ.
Nếu dùng chỉ khâu thường, khoảng ngày thứ 7 – 10 là mẹ có thể được cắt chỉ. Còn nếu dùng chỉ tự tiêu, vết khâu sẽ tan dần mà không cần cắt.
Tuyệt đối không tự ý bôi thuốc, cao dán, kem nghệ hoặc cồn lên vết mổ khi chưa có hướng dẫn từ bác sĩ. Sử dụng thuốc giảm đau, kháng sinh và thuốc co hồi tử cung cũng cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ dẫn của bác sĩ về liều lượng và thời gian.
Vận động và nghỉ ngơi
Sau ca mổ, nhiều mẹ có xu hướng dành phần lớn thời gian để nằm yên trên giường chờ hồi phục. Tuy nhiên, điều này có thể làm tăng nguy cơ viêm tắc tĩnh mạch, hình thành cục máu đông, táo bón hoặc làm chậm quá trình hồi phục.
Thay vào đó, mẹ có thể:
- Sau khi rút ống thông tiểu (thường là 6 – 8 giờ sau mổ), mẹ nên tập ngồi dậy, sau đó di chuyển trong phòng. Bước đầu có thể cần sự hỗ trợ của người thân, mẹ hãy cứ di chuyển thật chậm rãi và dần dần tăng khoảng cách sau nhé!
- Từ ngày thứ 2 – 3, mẹ có thể đi lại quanh phòng hoặc hành lang để tăng tuần hoàn máu và hỗ trợ co hồi tử cung.
- Mẹ tránh gắng sức, cúi gập bụng, nâng đồ nặng, leo cầu thang, tập thể dục hoặc chạy bộ trong vòng 4 – 6 tuần sau sinh.
- Khi mẹ muốn ho hoặc hắt hơi thì nên ấn nhẹ tay lên vết mổ để giảm lực tác động.
- Mẹ nên ngủ ít nhất 8 – 10 tiếng/ngày (gồm cả giấc ngủ ngày) và chọn tư thế nằm nghiêng để giảm áp lực lên vết mổ và dễ dàng cho bé bú.
- Không nên quan hệ tình dục trong 4 – 6 tuần đầu sau sinh mổ. Thời gian này là để vết mổ liền hoàn toàn, tử cung co hồi về kích thước bình thường và giảm nguy cơ nhiễm trùng.
Đọc thêm: Bài Tập Phục Hồi Sau Sinh: Lộ Trình Lấy Lại Sức Khỏe Toàn Diện
Chế độ dinh dưỡng để chăm sóc mẹ sau khi sinh mổ
Nguyên tắc ăn uống sau sinh mổ
3 ngày đầu: ăn cháo loãng, súp nhẹ, canh rau để hệ tiêu hóa làm quen dần.
Từ ngày thứ 4 trở đi: tăng dần độ đặc và đa dạng thực phẩm, ăn cơm mềm, thịt, cá, trứng, sữa, rau xanh.
Thực phẩm mẹ sau sinh mổ nên ăn
Thịt nạc, cá hồi, trứng gà, sữa tươi giàu protein giúp tái tạo tế bào và vết mổ lành nhanh.
Rau bina, bí đỏ, cà rốt, cam, xoài cung cấp vitamin A, C, K, sắt, giúp kháng viêm và tái tạo mô.
Uống ít nhất 2–2,5 lít nước/ngày, bao gồm nước lọc, nước ép trái cây, canh. Uống đủ nước giúp cơ thể đào thải độc tố, duy trì tuần hoàn máu và hỗ trợ tiết sữa.
Thực phẩm mẹ sau sinh mổ nên tránh ăn
Cần tránh cà phê và nước ngọt có gas vì có thể gây kích thích dạ dày và ảnh hưởng đến giấc ngủ – yếu tố quan trọng cho quá trình phục hồi.
Mẹ cũng hạn chế đồ lạnh, cay, chiên rán nhiều dầu mỡ, cũng như đồ ăn đóng hộp, có chất bảo quản.
Một sai lầm phổ biến ở các mẹ bầu sau sinh mổ là kiêng khem quá mức hoặc chỉ ăn cháo trong thời gian dài. Điều này có thể dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng, mất sữa và làm chậm quá trình phục hồi.
Đọc thêm: Hướng Dẫn Chồng Cách Chăm Sóc Vợ Sau Sinh (Thường & Mổ) Đúng Cách
Vệ sinh cá nhân sau sinh mổ
Lau người bằng khăn ấm là các vệ sinh an toàn trong những ngày đầu sau mổ. Lúc này mẹ cần đặc biệt tránh để nước tiếp xúc trực tiếp với vết mổ.
Từ sau 3 – 5 ngày, mẹ có thể tắm bằng nước ấm, nên tắm nhanh, tránh ngâm mình trong bồn. Sau đó mẹ cần lau khô người ngay sau khi tắm, đặc biệt vùng quanh vết mổ.
Ngoài ra, mẹ có thể sử dụng ghế tắm để tránh đứng lâu và giảm nguy cơ té ngã trong khi tắm.
Mẹ đừng quên thay băng vệ sinh mỗi 4 – 6 giờ một lần để vùng kín luôn khô thoáng và tránh vi khuẩn phát triển. Mẹ nhớ chọn băng vệ sinh có chất lượng tốt, thấm hút cao và không gây kích ứng nhé!
Trong giai đoạn này, sản dịch còn nhiều, mẹ cũng cần chú ý quan sát màu sắc và mùi để phát hiện sớm các dấu hiệu nhiễm trùng.
Đặc biệt, mẹ sau sinh mổ cần đi tiểu thường xuyên và tuyệt đối không được nhịn tiểu. Điều này giúp phòng ngừa nhiễm trùng tiết niệu – một biến chứng phổ biến sau sinh mổ.
Nếu có cảm giác khó tiểu hoặc đau rát khi đi tiểu, cần thông báo ngay với bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Đọc thêm: Bí Quyết Phục Hồi & Dưỡng Da Sau Sinh Trắng Mịn, Mờ Nám Tại Nhà
Nuôi con và cho con bú
Mẹ sinh mổ vẫn nên cho con bú sớm như sinh thường để kích thích tuyến sữa, giúp co hồi tử cung thông qua việc tiết hormone oxytocin. Bú sớm cũng giúp tăng cường miễn dịch cho bé và giảm nguy cơ vàng da ở trẻ sơ sinh.
Mẹ có thể tham khảo hướng dẫn cho bé bú sau đây:
- Bắt đầu bú: Cố gắng cho bé bú sớm trong 1 giờ đầu sau sinh nếu mẹ tỉnh táo và không có biến chứng hậu phẫu.
- Tư thế bú phù hợp: Tư thế nằm nghiêng hoặc tư thế ôm bóng (football hold) giúp giảm áp lực lên vùng bụng mổ. Mẹ có thể sử dụng gối để đỡ bé và tạo tư thế thoải mái cho cả hai.
- Kích thích sữa: Nếu chưa có sữa ngay, mẹ nên cho bé bú đều đặn, kết hợp massage ngực hoặc hút sữa để kích thích tuyến sữa.
- Chăm sóc đầu vú: Rửa sạch bằng nước ấm, lau khô nhẹ nhàng. Không dùng xà phòng làm khô đầu vú.
Hỗ trợ tinh thần mẹ sinh mổ
Những biểu hiện thường gặp ở mẹ sinh mổ
- Dễ buồn bã, mệt mỏi, hay khóc, lo lắng về ngoại hình, khả năng chăm con.
- Chịu nhiều áp lực khi bị nói là “không biết đẻ”, “đẻ mổ là nhàn hạ.”
- Một số mẹ có thể rơi vào trầm cảm sau sinh.
Biện pháp hỗ trợ mẹ sinh mổ
- Người thân trong gia đình nên chia sẻ công việc chăm bé, lắng nghe và động viên mẹ.
- Mẹ nên tham gia các hội nhóm “mẹ bầu – mẹ bỉm sữa”, đọc sách, nghe nhạc, xem phim,… để giải trí hoặc tham gia các học online về cách khóa chăm sóc bé nếu chưa tự tin về kiến thức của mình.
- Khi có biểu hiện stress kéo dài, mất ngủ, bỏ ăn, mẹ nên gặp chuyên gia tâm lý sản khoa để được hỗ trợ kịp thời.
Một số lưu ý quan trọng khác
Dấu hiệu cần đi khám ngay
- Sốt cao trên 38°C, vết mổ sưng đỏ, đau nhiều, chảy dịch hoặc có mùi hôi.
- Sản dịch ra nhiều, kéo dài hơn 2 tuần, màu bất thường.
- Tiểu buốt, tiểu rắt hoặc khó đi đại tiện.
- Cảm giác đau đầu, hoa mắt, mệt mỏi kéo dài.
Thói quen cần tránh trong giai đoạn đầu sau sinh mổ
- Không gập bụng, mang vác nặng hoặc tập thể dục cường độ cao trong 6 tuần đầu.
- Tránh quan hệ tình dục trước khi có chỉ định an toàn từ bác sĩ.
- Không bôi thuốc, rượu gừng hay đắp lá dân gian lên vết mổ khi chưa được tư vấn y tế.
Lịch khám sau sinh mổ
- Tái khám sau 1–2 tuần để kiểm tra vết mổ, tử cung và sức khỏe tổng thể.
- Có kế hoạch tránh thai phù hợp sau sinh nếu mẹ chưa muốn tiếp tục mang thai.
Chăm sóc mẹ sinh mổ không chỉ đơn thuần là chăm vết mổ mà còn là quá trình hỗ trợ phục hồi toàn diện cả thể chất lẫn tinh thần. Nghỉ ngơi hợp lý, ăn uống đủ chất, vệ sinh đúng cách và nhận được sự đồng hành từ gia đình sẽ giúp mẹ nhanh chóng vượt qua giai đoạn hậu sản một cách an toàn.
Nếu mẹ cần hỗ trợ, hãy lựa chọn dịch vụ chăm sóc mẹ phục hồi sau sinh tại nhà của Bluecare – nơi đội ngũ điều dưỡng, nữ hộ sinh và bác sĩ sản khoa đồng hành cùng bạn trong suốt hành trình hồi phục. Từ chăm sóc vết mổ, theo dõi sức khỏe mẹ và bé đến tư vấn dinh dưỡng và hỗ trợ tinh thần, Bluecare mang đến giải pháp trọn gói, an toàn và nhân văn cho từng gia đình.
Truy cập https://bluecare.vn hoặc gọi hotline 098.576.81.81 để được tư vấn và đặt lịch ngay hôm nay!
